تاریخ : شنبه 1388/5/17 تعداد بازدید : 2469

 قرآن، کتاب نور، عبرت، بیّنه، تذکّر، رشد، برهان، فرقان، مبارک و... است.

 ولى با کمال تأسّف برخوردهاى ما سطحى و در حدّ تشریفات، سوگند، مهریه و افراط در فراگیرى ظاهرى و مسابقه بوده است و هدف اصلى که تدبّر در قرآن است، مورد غفلت واقع شده و رونق لازم را نیافته است.

 ما باید در تمام زمینه‏ها کتاب آسمانى را جدّى و محور کار تبلیغى، تربیتى و خودسازى قرار دهیم.

 خداوند مى‏فرماید:

 «خُذ الکتاب بقوّة»(1)

 «کتاب (خدا) را با قدرت (و جدّیت) بگیر.»

 وگرنه تمام تلاش و کوشش و فعالیّت‏هاى ما در راه دین پوک و پوچ است.

 قرآن در این باره مى‏فرماید:

 «قل یا اهل الکتاب لستم على شى‏ء حتّى تقیموا التوارة و الانجیل و ما انزل الیکم»(2)

 «بگو: اى اهل کتاب! هیچ ارزشى ندارید (پوچ و پوک هستید) مگر آنکه تورات و انجیل و آنچه از سوى پروردگارتان نازل شده برپا دارید.»

 مگر قرآن کتاب آسمانى ما نیست که خداوند براى هدایت نازل فرموده است؟ آیا ما در مقابل آن تنها در حدّ قرائت، تجوید، تواشیح و... مسئولیّت داریم، خداوند شدیدترین انتقادها را از کسانى فرموده که در قرآن تدبّر نمى‏کنند و به مفاهیم و پیام‏ها و درسهاى آن توجه ندارند:

 «أفلا یتدبّرون القرآن ام على قلوب اقفالها»(3)

 «آیا در قرآن تدبّر نمى‏کنند؟ یا بر دلها قفل زده است.»

 آرى، قرآن، کتاب اندیشه و عمل است. آیات مختلفى بر این حقیقت گویا است که این کتاب بزرگ آسمانى تنها براى تلاوت نیست، بلکه هدف نهایى آن، «ذکر» (یادآورى)، «تدبّر» (بررسى عواقب و نتایج کار)، «انذار»، «خارج کردن انسان‏ها از ظلمات به نور» و «شفا و رحمت» و «مایه هدایت» است.

 ما در برابر قرآن مسئول و مدیون هستیم، در علم اصول مى‏خوانیم: «اشتغال یقینى»، «برائت یقینى» لازم دارد. آیا نحوه برخورد و میزان اُنس و آشنایى و استفاده ما از قرآن در راه تبلیغ و ارشاد، هدایت و تربیت و سایر کارهاى فرهنگى، برائت یقینى در پى دارد؟

 توجّه به این موضوع حائز اهمیّت است که در ایام فراغت و تعطیلات تابستان و ماه رمضان در جهت مطالعه تفسیر و انس با قرآن، مطالعه و مباحثه، تدبّر، تعلیم و تعلّم و تشویق دیگران به فراگیرى و استفاده از آیات در منابر و جلسات و کلاس‏ها چقدر استفاده کرده‏ایم؟

حسرت علما بر غفلت از قرآن

 به چند اقرار مهم توجّه فرمایید:

 الف: ملاصدراقدس سره در مقدمه تفسیر سوره واقعه مى‏فرماید:

 «بسیار به مطالعه کتب حکما پرداختم تا آنجا که گمان کردم کسى هستم، ولى همین که کمى بصیرتم باز شد خودم را از علوم واقعى خالى دیدم.

 در آخر عمر به فکر افتادم که به سراغ تدبّر در قرآن و روایات محمّد و آل محمّدعلیهم السلام بروم. من یقین کردم که کارم بى‏اساس بوده است. زیرا در طول عمرم به جاى نور، در سایه ایستاده بودم. از غصّه جانم آتش گرفت و قلبم شعله کشید تا رحمت الهى دستم را گرفت و مرا به اسرار قرآن آشنا کرد و شروع به تفسیر و تدبّر در قرآن کردم، درِ خانه وحى را کوبیدم، در باز شد و پرده‏ها کنار رفت و دیدم فرشتگان به من مى‏گویند:

 «سلام علیکم طبتم فادخلوها خالدین»(4)

 «سلام بر شما! گوارا باد این نعمت‏ها برایتان، داخل بهشت شوید و جاودانه در آن بمانید.»

 من که اکنون دست به نوشتن اسرار قرآن زده‏ام، اقرار مى‏کنم که قرآن دریاى عمیقى است که جز با لطف الهى امکان ورود در آن نیست، ولى چه کنم عمرم رفت، بدنم ناتوان، قلبم شکسته، سرمایه‏ام کم، ابزار کارم ناقص و روحم کوچک است.»

 ب: فیض کاشانى‏قدس سره در رساله انصاف مى‏فرماید:

 «من مدّت‏ها در مطالعه مجادلات متکلّمین فرو رفتم و کوشش‏ها کردم، ولى همان بحث‏ها ابزار جهل من بود. مدت‏ها در راه فلسفه به تعلّم و تفهّم پرداختم و بلندپروازى‏هایى را در گفتارشان دیدم. مدّت‏ها در گفتگوى این و آن بودم، کتاب‏ها و رساله‏ها نوشتم. گاهى میان سخنان فلاسفه و متصوّفه و متکلّمین جمع‏بندى مى‏کردم و حرف‏ها را به هم پیوند مى‏دادم، (ولى همه را باور نداشتم)، امّا در هیچ یک از علوم، دوایى براى دردم و آبى براى عطشم نیافتم، بر خود ترسیدم و به سوى خدا فرار(5) و انابه کردم تا خداوند مرا از طریق تعمّق در قرآن و حدیث هدایتم کرد.»

 ج: امام خمینى‏قدس سره مى‏فرماید:

 «و این‏جانب از روى جدّ و نه تعارف معمولى مى‏گویم که از عمر به باد رفته خود... تأسف دارم. شما اى فرزندان برومند اسلام! حوزه‏ها و دانشگاه‏ها را به شئونات قرآن و ابعاد بسیار مختلف آن توجه دهید. تدریس قرآن را در هر رشته‏اى محطّ نظر و مقصد اعلا (نه در حاشیه) قرار دهید. مبادا خداى ناخواسته در آخر عمر که ضعف و پیرى بر شما هجوم آورد، از کرده‏ها پشیمان و تأسّف بر ایّام جوانى بخورید، همچون نویسنده».(6)

 د: آیة اللّه وحید خراسانى (دامت برکاته) در درس خارج حوزه در جمع طلّاب فرمودند:

 «آیا ما در علم اصول و تأمّل‏هاى کفایه بیشتر تعمّق کرده (و مى‏کنیم) یا در قرآن؟...»

 آرى، قرآن القابى همچون «کریم، مجید و عظیم» دارد، آیا ما که منادى و مبلّغ این کتاب آسمانى هستیم، آن گونه که باید آن را «تکریم»، «تمجید» و «تعظیم» کرده‏ایم؟(7)

________________

1) مریم، 12.

2) مائده، 68.

3) محمد، 24.

4) زمر، 73.

5) اشاره به آیه 50 سوره ذاریات: «ففرّوا الى اللّه».

6) صحیفه نور، ج‏20، ص‏20.